Onderduiken
Er waren tijdens de oorlog meerdere redenen om onder te duiken: Om te ontkomen aan de Jodenvervolging, omdat je vanwege je betrokkenheid bij het verzet dreigde te worden opgepakt of om te ontkomen aan de Arbeitseinsatz of andere vormen van dwangarbeid. Voor zover bekend waren er in Dronryp geen Joodse onderduikers. Enkelen vonden hier een onderduikadres vanwege hun verzet, maar verreweg de meestonderduikers deden dit om te ontkomen aan de Arbeitseinsatz of aan de willekeur en terreur van de bezetter, waardoor je bij de minste of geringste verdenking zo maar kon worden opgepakt.
Arbeitseinsatz
Doordat velen waren opgeroepen voor het leger was er in Duitsland een groot tekort aan arbeidskrachten. Dus probeerde de bezetter al vanaf de zomer van 1940 werklozen te werven om in Duitsland te worden tewerkgesteld. Wie dat weigerde verloor zijn uitkering. Wie wilde onderduiken moest vaak kostgeld betalen en moest ook nog eens aan voedselbonnen zien te komen. Op 7 mei 1943 bekend gemaakt dat niet alleen werklozen, maar alle mannen van 17 tot en met 40 jaar zich moesten melden bij de gewestelijke arbeidsbureaus voor tewerkstelling in Duitsland. Weigering werd gezien als sabotage. Een andere vorm van dwangarbeid is ‘spitten voor de vijand’, helpen bij de aanleg van verdedigingswerken. Ook het uitvoeren van herstelwerkzaamheden op het Leeuwarder vliegveld valt onder de noemer dwangarbeid.
Razzia’ s
Omdat de inzet via de gewestelijke arbeidsbureaus niet voldoende opleverde, ging de bezetter eind 1944 over tot het uitvoeren van grote razzia’s om toch aan de vraag naar arbeidskrachten te voldoen. Het dieptepunt van deze slavenjacht werd bereikt in november 1944. Alleen al in Rotterdam werden in twee dagen tijd 50.000 mannen afgevoerd naar de fabrieken in Duitsland. Ook vanwege gebrek aan voldoende spitters werden er op verschillende plaatsen razzia’s georganiseerd. In Menaldumadeel was spitten in Drenthe het lot van velen die bij een razzia in de val lopen. Maart 1945 vond er een razzia plaats in Dronryp.
Afbeelding: Oproep aan alle mannen tussen 17 en 40 jaar oud om zich te melden voor de Arbeitseinsatz
