Verzet 1
Tijdens de oorlog waren er diverse verzetsorganisaties actief: De ordedienst (O.D.), de Landelijke organisatie voor hulp aan onderduikers (L.O.), de Knokploegen (K.P.) en de Raad van Verzet. De Raad van verzet was vooral actief in het westen van het land. In september 1944 gaan de Ordedienst, de LO/LKP en de Raad van Verzet op in de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (NBS of BS) met als bevelhebber prins Bernhard.
Ordedienst (O.D.)
Notaris Bouwe Smid
Notaris Bouwe Smid woonde in de villa ‘Sinne en Skaad’ aan de Hearewei en was in de meidagen van 1940 commandant van het bataljon dat de stelling Wons moest verdedigen. Al kort na oprichting in de zomer van 1940 was hij een vooraanstaand lid van de Ordedienst, een illegale organisatie met als doel na de bevrijding te kunnen optreden en de orde te bewaren. Tijdens de bezettingsperiode deed de OD alleen aan spionage, en onderhield een lijn met Engeland. Als hoofd van de lokale OD – groep houdt Smid zich vooral bezig met het in kaart brengen van militaire installaties op het grondgebied van Menameradiel. Eind augustus 1942 wordt hij samen met andere regiocommandanten gearresteerd en overgebracht naar het Oranjehotel in Scheveningen. Via diverse kampen belandt hij uiteindelijk in Dachau. Daar wordt hij op 29 april 1945 bevrijd.
Broer Dijkstra
Na de arrestatie van Smid neemt Broer Dijkstra, zoon van de familie Dijkstra die op Hatsum een café runt, de fakkel over. Ook hij was oud – militair en al lid van de lokale OD groep. Ter bescherming van Bouwe Smid noemde deze groep zich geen Ordedienst. Een van de leden van die groep is olieman Otte Kingma. Wanneer hij op straat verschijnt getooid met het schildje van petroleumventer op zijn borst, dan weten de ingewijden dat de omgeving niet veilig is.
Afbeelding: Generaal Winkelman inspecteert in mei 1940 de troepen bij de Afsluitdijk. Rechts notaris Smid
